Šta je prostata?
Prostata je muška žlezda koja se nalazi ispod bešike i oko uretre (mokraćne cevi). Obično se opisuje kao veličine oraha i ima oblik koji podseća na kesten. Normalna veličina prostate varira u zavisnosti od uzrasta muškarca. U proseku, prostata ima veličinu oko 3-4 centimetra u prečniku, 4-5 centimetara u dužini i težinu od 20 do 30 grama. Međutim, veličina prostate obično varira sa uzrastom. Ima ključnu ulogu u održavanju zdravlja reproduktivnog sistema muškarca, kao i u regulaciji protoka urina i sprečavanju infekcija urinarnog trakta.
Koja su najčešća oboljenja prostate?
1. Benigna hiperplazija prostate (BHP) – Ovo stanje se javlja kada se prostata poveća u veličini, što može dovesti do problema sa mokrenjem. Simptomi uključuju učestalo mokrenje, otežano mokrenje i slab mlaz urina. BHP je uobičajen kod starijih muškaraca.
2. Rak prostate – Rak prostate je najčešći oblik raka kod muškaraca i javlja se kada se ćelije prostate počnu nekontrolisano razmnožavati i formiraju tumore.
3. Prostatitis – Prostatitis se odnosi na upalu prostate i može biti uzrokovan bakterijskom ili nebakterijskom infekcijom. Simptomi uključuju bol u predelu prostate, učestalo mokrenje i bol prilikom mokrenja.
Karcinom prostate
Karcinom prostate je maligni tumor koji se javlja u ćelijama prostate. To je jedan od najčešćih oblika raka kod muškaraca, a često se javlja kod muškaraca starijih od 50 godina. Iako ne postoji tačan uzrok karcinoma prostate, genetski faktori, starost, prehrana i hormonske promene se smatraju faktorima rizika. Karcinom prostate u ranim fazama obično nema simptome, zbog čega je važno redovno pregledati prostatu kroz različite testove. Simptomi se mogu pojaviti u kasnijim fazama i uključuju učestalo mokrenje, bol prilikom mokrenja, bol u leđima i kostima, slabost u nogama i probleme sa erekcijom.
Rano otkrivanje karcinoma prostate
Rano otkrivanje karcinoma prostate je ključno za uspešno lečenje ove bolesti. Postoje različiti testovi i procedure koje se mogu koristiti za rano otkrivanje karcinoma prostate, uključujući:
1. Test PSA (Prostate Specific Antigen) – Test PSA je krvni test koji meri nivo PSA proteina u krvi. Povišeni nivoi PSA mogu ukazivati na prisustvo karcinoma prostate, ali takođe mogu biti uzrokovani drugim faktorima, kao što su BPH ili prostatitis.
2. Digitalni rektalni pregled (DRE) – DRE je fizički pregled prostate koji obavlja lekar. Lekar će staviti prst u rektum pacijenta kako bi pregledao prostatu i osetio da li postoje nepravilnosti ili tvrdi delovi koji bi mogli ukazivati na karcinom.
3. Biopsija prostate – Biopsija prostate uključuje uzimanje malog uzorka tkiva prostate kako bi se utvrdilo da li postoje maligne ćelije. Ova procedura se najčešće izvodi nakon povišenih nivoa PSA ili abnormalnosti u DRE.
Redovni pregledi prostate i ovi testovi mogu pomoći u otkrivanju karcinoma prostate u ranoj fazi, kada su šanse za uspešno lečenje najveće. Preporučuje se da muškarci stariji od 50 godina redovno pregledaju prostatu, a ako postoji porodična istorija karcinoma prostate, pregledi treba da počnu ranije.
Prevencija nastanka karcinoma prostate
Iako ne postoji apsolutna prevencija nastanka karcinoma prostate, postoje određene promene u načinu života koje mogu smanjiti rizik od razvoja ove bolesti. Neke od preporučenih preventivnih mera uključuju – zdravu ishranu, redovnu fizičku aktivnost, kontrolu telesne težine, izbor pravih suplemenata i lekova, smanjenje konzumiranja alkohola i duvana kao i redovne preglede prostate koji mogu pomoći u otkrivanju karcinoma prostate u ranim fazama, kada je uspešnost lečenja veća.
Važno je napomenuti da ove mere prevencije ne garantuju sprečavanje razvoja karcinoma prostate, ali mogu pomoći u smanjenju rizika.